Onderzoek naar het brein van de crimineel

Het `nature-nurture´-debat wordt vanouds gebruikt om menselijk gedrag te verklaren. Zo ook binnen de criminologie, de wetenschap die zich bezighoudt met het verklaren van crimineel gedrag. In 2009 heb ik er een stuk over geschreven, deels bestaande uit een literatuurstudie en een omschrijving van de ontwikkelingen op het moment van schrijven. Het onderzoek naar het `criminele brein´ stond destijds redelijk in de kinderschoenen en vergaand onderzoek zal wellicht nooit helemaal doorgevoerd worden. Het vergt de kennis en kunde van professionals en de wil van de betrokkenen (ouders) om onderzoek efficiënt in te kunnen zetten. Dan nog is het de vraag of `voorspellende onderzoeken´ nuttig blijken.

In een van de recentere onderzoeken, opgezet door dr. van Baardewijk, is het de vraag of de neiging tot crimineel gedrag- een van de factoren is een ernstig gebrek aan empathie-  al op zeer jonge leeftijd geconstateerd kan worden.

Het gaat hier om een gevoelig, ethisch vraagstuk: als enige aanwijzingen bestaan dat een kind de neiging heeft tot crimineel gedrag, is het dan wenselijk om vergaand onderzoek toe te passen?

Ethiek

Op het gebied van de ethiek kunnen verschillende afwegingen worden gemaakt. Vooral als het onderzoek onder kinderen betreft. Kanttekeningen bij sociobiologisch onderzoek zijn:

• De omgevings- en opvoedingsfactoren moeten zeker niet uit het oog worden verloren, wanneer men zich vooral op persoonlijkheidsfactoren gaat richten;

• Een diagnose is altijd afhankelijk van het oordeel van de psychiater, zodat een kind/jongere misschien onterecht als psychopaat wordt beschouwd;

• Hersenscans kunnen afwijken aantonen. Een scan is wel een vrij ingrijpend middel, bovendien wordt radiologie toegepast terwijl daar misschien geen noodzaak toe is;

• Als medicatie en/of een ingreep in de hormoonspiegels toegepast wordt, dan weet men niet of die middelen in de toekomst schade toebrengen;

• Een selffulfilling prophecy kan zich voordoen: legt men extra de nadruk op criminele activiteiten, dan zullen criminele activiteiten eerder worden opgemerkt en vervolgens worden getypeerd als een uitkomst van de verwachtingen.    

 

Voordelen

Er kleven niet slechts bezwaren of nadelen aan het erkennen van het bestaan van een zogenaamd `gewelddadig brein´. Argumenten die pleiten voor sociobiologisch onderzoek:

• Volgens theorieën op mesoniveau wordt het milieu waarin een persoon opgroeit wordt vaak als verklaring gezien voor crimineel gedrag. Soms valt er echter geen verklaring te geven vanuit de leefomgeving van iemand die crimineel gedrag vertoont. In plaats van ouders en omgeving de schuld te geven, kan men zich beter richten op de ´criminele´ persoon zelf;

• Als men weet dat de oorzaak voor crimineel gedrag binnen een persoon zelf ligt, dan kan er ook beter naar een juiste oplossing gezocht worden (bijv. medicatie als een psychische stoornis de oorzaak is); 

• Sociobiologisch onderzoek is belangrijk voor de strafrechtelijke gevolgen voor de criminele persoon. Een psychisch gestoorde delinquent die niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor zijn daden, moet niet slechts een straf opgelegd krijgen, maar een (aanvullende) maatregel zoals Terbeschikkingstelling. Zouden ontoerekeningsvatbare delinquenten namelijk straf krijgen, dan komen ze zonder behandeling na hun straf op straat te staan en is de kans groot dat ze weer een ernstig delict begaan vanuit hun stoornis.

 

Het doel van onderzoek naar neurologische processen is bekend: met hersenscans kan men het verschil aantonen tussen echte empathie (gebaseerd op emoties) of aangeleerde empathie.

Als het doel van hersenonderzoek duidelijk is, blijft de vraag wat het nut van onderzoek is. In de eerste plaats zijn onderzoekers altijd nieuwsgierig. Nog zonder dat er oplossingen aangedragen worden, gaat het erom de betrokken processen in het hersengebied te ontdekken. Er is een doorbraak vanaf het moment dat men aan kan tonen dat neuronen in de hersenen verantwoordelijk zijn voor bijvoorbeeld empathie. 

Wat is het juiste moment om onderzoek in praktijk te brengen in de strijd tegen misdaad?

Een nieuwere vorm van onderzoek zou baanbrekend zijn, namelijk het toepassen van zelfrapportages op gedetineerde jongeren en kinderen met vermeende psychopathische trekken. In het eerste geval is komt het onderzoek `te laat´; het delict is al begaan voordat men met onderzoek heeft kunnen voorzien dat de persoon in kwestie tot crimineel gedrag geneigd is. Het tweede geval is alleen zinvol als men intensieve begeleiding aan kinderen met neiging tot crimineel gedrag biedt. 

In een ander geval kunnen de belangen van de delinquent en diens advocaat mee gaan wegen. Onderzoek met toekomstperspectief betekent namelijk dat advocaten aan zullen willen laten tonen dat hun cliënten niet toerekeningsvatbaar zijn voor hun delicten. Als het merendeel van de gevangenen een neurologische oorzaak voor `misdadigheid´ heeft, dan zou dat betekenen dat er bijna niet meer te straffen valt. 

Stand van onderzoek

• Voorspellen van crimineel gedrag is niet of niet geheel mogelijk, maar wel is duidelijk dat jongeren met bepaalde stoornissen een verhoogd risico hebben om de fout in te gaan;
• Het doel van onderzoek ligt niet slechts bij het voorspellen, maar vooral bij het begeleiden van jongeren; 
• Sociobiologen benadrukken dat er nooit een enkele factor is die iemand crimineel maakt: er is altijd een samenspel van persoonlijke aanleg, opvoeding en andere externe factoren;
• De onderzoekers spreken veelbelovend over toekomstig onderzoek, maar over follow-up studies (het langdurig onderzoeken van een studiegroep) wordt niets bekend gemaakt. Hoe een potentiële jonge delinquent het best begeleid kan worden, blijft slechts bij suggesties (`ouders begeleiden´, `leraren zouden opgeleid moeten worden om les te kunnen geven in emotionele vaardigheden´, `medicatie´);

Conclusie: de nieuwe vormen van onderzoek kunnen nooit voorspellen of iemand crimineel wordt. Ze kunnen hoogstens de neurologische/psychiatrische toestand van een persoon vaststellen, waarvan men verwacht dat ze een hoog risico op crimineel gedrag geven, maar bijna nooit zonder externe factoren zoals opvoeding en omgeving.

http://www.youblisher.com/p/803933-Onderzoek-naar-t-brein-van-de-crimineel/